Büyük Nutuk – Mustafa Kemal Atatürk
KOMUTAYI BIRAKMA EMRİ
5-Devletin ve milletin bağımsızlığını sağlama uğrunda bütün sivil devlet memurları, Müdafaa-i Hukuk-u Milliye ve Reddi İlhak cemiyetlerini, ordu gibi yardımcılarıdır.
6- Yurdun herhangi bir bölgesine saldıran olursa bütün halk işbirliği içinde her yer birbirine en kısa zamanda haber vererek savunmada birlik sağlanacaktır.
Bu bildirim, Anadolu ve Rumeli’de bulunan bütün ordu ve kolordu komutanlarına ve başka gerekli yerlere de gönderilmiştir.
Bu bildirimden beş altı gün sonra Kavak’tan “i” imzalı , 13 Temmuz 1919’da yazılmış bir kapalı telgraf aldım.
ERZURUMLULARIN DESTEĞİ
Efendiler, ben askerlikten çekilince, bütün Erzurum halkının ve Vilayet-i Şarkiye Müdafaa-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti’nin Erzurum Şubesi’nin bana karşı açıkca gösterdikleri güven ve yakınlığın ben de bıraktığı unutulmaz izlenimleri burada açıkça anmayı bir görev biliyorum.
Derneğin Erzurum Şubesinden aldığım 10 Temmuz 1919 tarihli yazısında: “Derneğin başına geçmemi ve çalışma kurulu başkanlığını kabul etmemi” öneriyorlar ve birlikte çalışmak üzere ayırdıkları beş kişinin adlarını bildiriyorlardı.
Bu beş kişi: Raif Efendi, Emekli Binbaşı Süleyman Bey, Emekli Binbaşı Kazım Bey, Albayrak Gazetesi Müdürü Necati Bey, Dursun Beyoğlu Cevat Bey idi. Söz konusu yazıda, Rauf Bey’inde çalışma kurulu ikinci Başkanlığına seçildiği bildiriliyordu.
O günlerde, Erzurum Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Raif Efendi ve üye Hacı Hafız Efendi, Süleyman Bey, Maksut Bey, Mesut Bey, Necati Bey, Ahmet Bey, Kazım Bey ve yazman Cevat Bey idi. Erzurum Şubesi, İstanbul’daki Genel Merkez Başkanlığına ulaştırmaya çalıştıkları bir telgrafla: “ Genel Merkez adına söz söyleme yetkisinin bana verildiğinin telgrafla bildirilmesini” rica ettiler.
Bundan başka, bizim Erzurum Kongresi’ne girmemizi kolaylaştırmak için, Kongreye Erzurum delegesi olarak seçilmiş olan Emekli Binbaşı Kazım ve Dursun Beyoğlu Cevat Bey’ler delegelikten çekildiler.
Efendiler, bildiğiniz gibi, Erzurum Kongresi 1919 yılı Temmuz ayının 23.günü, gösterişsiz bir okul salonunda açıldı. Ve ilk günü beni başkanlığına seçtiler. Kongre üyelerini durum ve bir dereceye kadar, düşünülenler üzerinde aydınlatmak için yaptığım konuşmada: Tarih ve olayların sürüklenişiyle, gerçekten içine düştüğümüz kanlı ve kara tehlikeleri görmeyecek ve bundan kabarıp coşmayacak hiçbir vatanseverin düşünülemiyeceğine işaret ettim. Ateşkes Anlaşması hükümlerine aykırı olarak yapılan saldırılardan ve vatana düşmanların girişinden söz ettim. Tarihin bir milletin varlığını ve hakkını hiçbir zaman tanımazlıktan gelemiyeceğini, bunun için de vatanımızı, milletimizi, kötüleyici yargıların yüzde yüz değişeceğini söyledim.
Vatan ve milletin kutsal varlıklarını kurtarma ve koruma konusunda son sözü söyleyecek ve bunun gereğini yaptıracak gücün, bütün vakaha bir elektrik ağı gibi yayılmış olan milli akımdan doğan yiğitlik ruhu olduğunu söyledim. Ve milletin kaderinde sözünü yürütecek bir milli iradenin ancak Anadolu’dan doğabileceğini belirttim ve milli iradeye dayanan bir Millet Meclisi meydana getirmesini ve gücünü milli iradeden alacak bir hükümetin kurulmasını ilk çalışma amacı olarak gösterdim.
ERZURUM KONGRESİ BİLDİRİSİ VE
KARARLARI
Efendiler, Erzurum Kongresi 14 gün sürdü.Çalışmasının sonucu olarak düzenlediği tüzük ve bu tüzüğün içeriğini herkese duyuran bildiridir. Bu tüzük ve bildiri, o zamanın ve çevrenin gerektirdiği önemi olmayan düşünceler çıkarılarak incelenecek olursa bir takım köklü ve geniş kapsamlı ilkeleri ve kararları, benim daha o zaman nasıl anladığımı açıklayayım:
1-Milli sınırlar içinde bulunan vatan parçaları bir bütündür. Birbirinden ayrılamaz. (Bildiri, madde 6; Tüzük, madde 3 ün ayrıntıları ; Tüzük ve bildirinin 1 inci maddeleri okunup incelensin) 2- Ne şekilde olursa olsun, yabancıların topraklarımıza girmesine ve işlerimize karışmasına karşı ve Osmanlı Hükümeti’nin dağılması halinde millet, birlikte direnecek ve savunacaktır.(Tüzük, madde 2 ve 3 ; Bildiri, madde 3) 3- Vatanın ve bağımsızlığın korunmasına ve güvenliğinin sağlanmasına İstanbul Hükümetinin gücü yetmezse, bu amacı gerçekleştirmek için, geçici bir hükümet kurulacaktır. Bu hükümet üyeleri milli kongrece seçileceklerdir. Kongre toplanmamışsa bu seçimi .Temsilciler Kurulu yapacaktır.( Tüzük, madde 4 ; madde 4; Bildiri ; madde 4) 4- Milli gücü etken ve milli idareyi egemen kılmak temel ilkedir. ( Bildiri ; madde 3)
(Devamı Haftaya)